Başkasının Gözünden Kendini Yaşamak: Toplum Baskısının Sessiz Yaraları

Bazen kendi hayatımızı yaşadığımızı sanıyoruz ama aslında sadece başkalarının bizden

beklediği hayatı sürdürüyoruz. Ne hissettiğimize değil, nasıl görünmemiz gerektiğine göre

yaşıyoruz. Gülümsememiz, çalışmamız, evlenmemiz, anne olmamız, güçlü kalmamız, sakin

olmamız, anlayışlı davranmamız… Sürekli bir “olmamız gereken” halin peşinde, “olduğumuz

halden” uzaklaşıyoruz.

Bu baskı çoğu zaman fısıltıyla başlar. “Kız kısmı şöyle oturmaz” ya da “erkek adam ağlamaz”

gibi cümlelerle çocukluğumuza sızar. Aile, okul, çevre derken hep bir biçime sokulmak

isteniriz. Ve bir süre sonra artık kimse bizi yargılamasa bile, içimizde bir yargıç yerleşir.

“Ayıp olur”, “yakışmaz”, “elalem ne der?” cümleleri içimize kazınır.Toplum, farklı olana

karşı özellikle acımasız olur.

Eşcinseller, trans bireyler, normların dışında kalan herkes çoğu zaman bu görünmez baskının

en keskin tarafına maruz kalır. Sevmeleri bile ayıp sayılır. Varlıkları bir “konu” haline

getirilir. Ve bazıları bu yükü kaldıramayıp, sessizce gitmeyi seçer. Çünkü dışlanmak, yok

sayılmak, sadece “olduğu gibi” olmak istediği için ötekileştirilmek, insan ruhunu derinden

yaralar.İntihar oranlarının bu kadar yüksek olmasının sebebi “zayıflık” değil, bu acımasızlık.

Erkekler de bu görünmeyen yükten azade değildir. Duygularını ifade etmeleri ayıplanır.

Ağlamaları yasaktır. Sürekli güçlü, başarılı ve dayanıklı olmaları beklenir. Bu uğurda

bedenlerini yorarlar, ruhlarını ihmal ederler. Çalışırlar, çabalarlar, yorulduklarını bile

söyleyemezler. Çünkü “adam gibi adam” olmak, ne hissettiğini bastırmakla eşdeğer tutulur.

Oysa en çok onların omuzlarında biriken bu sessiz yük, günün sonunda onları da içten içe

tüketir.

Kadınlar içinse bu baskı, neredeyse her hücreye sızar. Nasıl giyinmeleri gerektiğinden nasıl

doğurmaları gerektiğine kadar her şey toplumun yorumuna açıktır. Sezaryenle doğum yapan

kadınlar “eksik annelik”le suçlanır. Vajinal doğum yapanlar ise bedenleriyle ilgili yapılan

acımasız yorumlarla baş başa kalır. Kimse o doğumun ardındaki cesareti, acıyı, kararlılığı

konuşmaz. Onun yerine “keşke böyle yapsaydın”larla dolu cümleler kurulur. Kadın

bedeninin, toplumun onayına göre var olması gerektiği fikri, binlerce kadını kendi bedenine

yabancılaştırır. Hatta kimi zaman vücuduna zarar verecek kararlar almaya bile sürükler.

Toplum baskısı seni şekillendirmekle kalmaz, seni kendinden uzaklaştırır. Seçimlerin özgür

gibi görünse de, çoğu aslında sana öğretilen doğruların bir tekrarıdır. Zamanla neyi gerçekten

istediğini ayırt edemez hale gelirsin. Kimliğin dış onaya bağımlı olur. “Beğenilir miyim?”,

“yeterince iyi miyim?”, “bana uygun bulunur mu?” soruları, ruhuna sabitlenmiş bir yankıya

dönüşür.Ama en büyük özgürlük, bu görünmez zinciri fark etmekte saklı. Sana ait olmayan

beklentileri bırakmak, herkesin gözünden kendini izlemeyi bırakmak, en basit haliyle “ben ne

istiyorum?” diye sormak…İlk başta cevapsız gibi gelir bu soru. Korkutucu olabilir. Ama

içinde saklı bir yer, o cevabı çok iyi bilir.

Çünkü insan, ancak kendisi olabildiği yerde iyileşir. Kendine dürüst davrandığında,

başkalarının ne diyeceğini önemsemek yerine, kendi kalbinin ne dediğini dinlemeye başlarsın.

Ve işte o zaman, o çok aradığın aitlik hissi gelir. Çünkü asıl ev, başkasının değil, kendi içinde

kurduğun yerdir.