Günümüzde sosyal medya uygulamaları hayatımızın ayrılmaz bir parçasına döndü. Artık çoğumuz her sabah uyandığımızda Instagram’a bakıyor, gün içinde TikTok’ta vakit geçiriyor, X üzerinden de gündemi takip ediyoruz. Bu platformları her kullandığımızda dijital izlerimizi de bırakmış oluyoruz. Sosyal medya platformlarının biz kullanıcıların verilerini saklaması kişisel bilgilerimizin de korunup korunmadığına dair tartışmalara yol açıyor.
Gelin ilk önce sosyal medyanın verilerimizi nasıl sakladığına bakalım… Açıkcası bunun farklı yöntemler var ama ilk olarak akıllara kayıt sırasında verdiğimiz bilgiler geliyor. E posta, lokasyon, yaş gibi bilgiler platformlara doğrudan kaydediliyor. Daha sonra davranışsal verilere bakacak olursak, hangi içerikleri beğendiğimiz, kimleri takip ettiğimiz veya izlediğimi videolar platformlar tarafından devamlı izlenir. So olarak da teknik verileri atlamamak lazım. Bu veriler kullandığımız cihazının türünden tutun işletim bilgilerine kadar çeşitli verileri içerir.
Peki tüm bu toplanan veriler nereye gidiyor? Bunların hepsi aslında çoğunlukla reklam hedefleme amacıyla kullanıyor. Sosyal medya kullanıcıların davranışlarını tespit ederek onlara uygun kişiselleştirilmiş reklamlar karşılarına çıkarmayı hedefliyorlar. Ayrıca bu bilgiler içerik öneri sistemleri için de kullanılır. Sosyal medya kullanıcılarının her birine uygun etkileşimler verir. Son olarak da şöyle bir örnek verebilirim, sosyal medya platformları bu verileri kullanarak popüler trendleri analiz eder ve bu durum özellikle markalar ve içerik üreticiler için pazar araştırması yapma fırsatı yaratır.
Bu gibi verilerin devamlı olarak alındığını bilmek kullanıcıların aklına soru işreti getiriyor ve mahremiyet hakkını gündeme getiriyor. Özellikle hangi verilerin toplandığı, kimlerle paylaşıldığı ve ne kadar süre saklandığı gibi sorular, çoğu zaman şeffaf şekilde yanıtlanmadığı için kullanıcıların aklında soru işareti olması aslında bir noktada normal oluyor. Özellikle daha önceden çeşitli sosyal medya platformların adının mahremiyet ihlalleriyle anılması da bunu tabiki tetikliyor. Örneğin Cambridge Analytica skandalını hatırlayacak olursanız, Facebook kullanıcılarının izinsiz bir şekilde verilerini toplayıp, siyasi kampanyalarda seçmen davranışlarını manipüle etmek amacıyla kullanılmıştı.
Bahsettiğimiz bu verilerin korunması için küresel çapta çıkarılan bazı kanunlar tabiki oldu. Dijital mahremiyetin güvence altına alınması için yapılan düzenlemelerde GDPR (Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Yönetmeliği), Avrupa'daki kullanıcıların kişisel verilerinin toplanması ve saklanması konusunda kurallar koyarak, platformlara kullanıcı onayı zorunluluğu getiriyor. Türkiye’ye bakacak olursak KVKK (Kişisel Verileri Koruma Kanunu), kullanıcların kişisel verilerinin korunmasını sağlayan yasal bir çerçeve sunuyor fakat bu kanun ve düzenlemelerin şeffaflığı da hala tartışma konusu olduğu için kullanıcılar tarafından büyük bir güven oluşmuyor.
Peki sosyal medya kullanıcılarının alabileceği bazı küçük önemler olduğunu biliyor muydunuz? Bu tarz platformlarda kullanıcıların mahremiyetlerini korumak için yapabilecekleri çeşitli şeyler var. Örneğin platformların sunduğu gizlilik ayarlarını düzenlemek bu konuda yapılabilecek ilk şeylerden biri. Bu düzenlemeleri yapmak, kişisel bilgilerinizi kimlerin görebileceğini kontrol etmenizi sağlar. Ayrıca reklam izinlerini kısıtlamak da hedefli reklamların daha az kişisel veri kullanarak gösterilmesini sağlayabilir. Son olarak, VPN kullanımı da internet üzerindeki konumunuzu gizleyerek çevrimiçi etkinliklerinizi daha güvenli hale getirebilir.
Sonuç olarak baktığımızda dijital dünyada görünmez değil fakat bilinçli olmanın mümkün olduğunu görüyoruz. Biz kullanıcılar olarak hangi verilerimizi verdiğimizi bilmek ve teknolojiye dair farkındalığımızı artırmak, dijital özgürlüğümüzü korumanın adımlarından biri olabilir.
